Για άλλη μια χρονιά, με αφορμή την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, η αγορά πλημμύρισε καρδιές, ροζ, κόκκινες, σοκολατένιες, καραμελένιες. Όμως πώς εδραιώθηκε το σχήμα της καρδιάς ως παγκόσμιο σύμβολο αγάπης;
Η άποψη ότι η καρδιά είναι η έδρα των συναισθημάτων είναι τόσο παλιά όσο η ίδια η ανθρωπότητα. Το σχήμα της καρδιάς στην πραγματικότητα αποτελεί μια σχηματοποιημένη απόδοση της φυσικής καρδιάς, του σημαντικότερου οργάνου του ανθρώπου.
Οι πρώτες μαρτυρίες του συμβόλου της καρδιάς βρέθηκαν σε σπηλαιογραφίες, προγενέστερες της πρώτης Εποχής των Παγετώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την έννοια του συμβολισμού τους. Σε μεταγενέστερους μεγάλους πολιτισμούς η καρδιά είχε πάντα παρεμφερή συμβολισμό. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν πως η καρδιά ήταν το κέντρο της ζωής και της ηθικής. Αντίστοιχης σημασίας ήταν και για τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι πίστευαν ότι τροφοδοτούσε το σώμα με θερμότητα. Ο Αριστοτέλης δε και πολλοί άλλοι φιλόσοφοι πίστευαν ότι η καρδιά έλεγχε το λόγο, την σκέψη και το συναίσθημα, και οι Στωικοί υποστήριζαν ότι η ψυχή κατοικεί μες την καρδιά. Επιπλέον στην αρχαία Ελλάδα οι γιατροί ήταν πολύ εξοικειωμένοι με την ανατομία, άρα και με το όργανο της καρδιάς, πράγμα που για πολλούς λαούς και πολιτισμούς ήταν απαγορευτικό κυρίως λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Αμφορέας του 550 π Χ, με τον Διόνυσο
Η μορφή του συμβόλου της καρδιάς συνδέεται άμεσα και με το φύλλο του κισσού και της αμπέλου, που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στους ανατολικούς πολιτισμούς. Στα μινωικά ανάκτορα σώζονται πολλές παραστάσεις με άνθη και φυτά σε σχήμα καρδιάς. Τα φύλλα του κισσού σε σχήμα καρδιάς τα συναντούμε συχνά σε αρχαιοελληνικούς αμφορείς, από το 3000 π Χ και αργότερα από τους Ετρούσκους και Ρωμαίους εισήχθη στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Στα αρχαιοελληνικά αγγεία επίσης μπορεί συναντάμε συχνά το σχήμα της καρδιάς ως τυποποιημένο φύλλο αμπέλου, συχνά συνδεδεμένο με τον θεό του κρασιού τον Διόνυσο ο οποίος αντιπροσώπευε το πάθος και τις συναισθηματικές εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Ο κισσός είναι ένα φυτό με μεγάλη διάρκεια ζωής και συμβολίζει την αγάπη, την πίστη και τη διάρκεια. Γι’ αυτό συχνά τον συναντάμε σε ταφόπλακες στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, τον ρωμαϊκό πολιτισμό, σε παλαιοχριστιανικούς τάφους στις κατακόμβες ως σύμβολο αιώνιας αγάπης. Η λογοτεχνία του Μεσαίωνα κυρίως οφείλεται στην μετατροπή του πράσινου φύλλου σε κόκκινο ως σύμβολο αίματος και αγάπης.
Ίσως η μεγαλύτερη εκλαΐκευση του συμβόλου της καρδιάς ήταν η συμπερίληψη του στα παιγνιόχαρτα, τον 15ο αιώνα. Την ίδια εποχή ζωγράφοι και γλύπτες άρχισαν να χρησιμοποιούν το σύμβολο της καρδιάς αποσυνδεδεμένο με τα φύλλα. Οι καρδιές ήταν πλέον παντού, με τον ίδιο πάντα συμβολισμό, αγάπη, πίστη, ανδρεία. Η καρδιά πέρασε στη λαϊκή κουλτούρα σε παγκόσμιο επίπεδο . Στην εξάπλωσή της συνέβαλαν και οι ιεραπόστολοι που μετέφεραν μαζί τους το σύμβολο της ως αναπαράσταση της λατρευτικής αγάπης. Ακόμα και σήμερα το σχήμα της καρδιάς εξακολουθεί να είναι δημοφιλές στη καθολική τέχνη σε όλο τον κόσμο.
Η καρδιά είναι σήμερα ένα από τα πιο αναγνωρισμένα σύμβολα της γης, συνυφασμένο πάντα με την αγάπη και τον έρωτα. Την συναντάμε σε κάθε μέσο έκφρασης συναισθημάτων, σε αυθόρμητες εκδηλώσεις αγάπης, σε συνθήματα στους δρόμου, στην τέχνη, στη μόδα, σε χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής. Ακόμα κι αν δεν είμαστε ρομαντικοί ή δεν πιστεύουμε στον Άγιο Βαλεντίνο, μια καρδιά σίγουρα μπορεί να σπάσει τον πάγο και να πει όσα πολλές φορές δεν μπορούν να πουν τα χείλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου